Bone Marrow/ Stem Cell Transplantation (മജ്ജ മാറ്റിവയ്ക്കൽ)‍

Bone Marrow/ Stem Cell Transplantation (മജ്ജ മാറ്റിവയ്ക്കൽ)

നിങ്ങളുടെ അസ്ഥിമജ്ജയെ ആരോഗ്യകരമായ കോശങ്ങളാൽ മാറ്റിസ്ഥാപിക്കുന്ന ഒരു മെഡിക്കൽ ചികിത്സയാണ് മജ്ജ മാറ്റിവയ്ക്കൽ. മാറ്റിസ്ഥാപിക്കുന്ന കോശങ്ങൾ നിങ്ങളുടെ ശരീരത്തിൽ നിന്നോ ദാതാവിൽ (donor) നിന്നോ വരാം.

‍

അസ്ഥി മജ്ജ മാറ്റിവയ്ക്കലിനെ സ്റ്റെം സെൽ ട്രാൻസ്പ്ലാൻറ് എന്നും കൂടുതൽ വ്യക്തമായി പറഞ്ഞാൽ, ഹെമറ്റോപോയിറ്റിക് സ്റ്റെം സെൽ ട്രാൻസ്പ്ലാൻറ് എന്നും വിളിക്കുന്നു. രക്താർബുദം, മൈലോമ, ലിംഫോമ തുടങ്ങിയ ചിലതരം അർബുദങ്ങളും അസ്ഥിമജ്ജയെ ബാധിക്കുന്ന മറ്റ് immune system രോഗങ്ങളും ചികിത്സിക്കാൻ ട്രാൻസ്പ്ലാൻറേഷൻ ഉപയോഗിക്കാം.

‍

എന്താണ് സ്റ്റെം സെല്ലുകൾ? എന്താണ് മജ്ജ?

‍

സ്റ്റെം സെല്ലുകൾ പ്രത്യേക കോശങ്ങളാണ്, അവ സ്വയം പകർത്താനും (duplicate) നിങ്ങളുടെ ശരീരത്തിന് ആവശ്യമായ വിവിധതരം കോശങ്ങളായി മാറാനും കഴിയും. പല തരത്തിലുള്ള സ്റ്റെം സെല്ലുകൾ ഉണ്ട്, അവ ശരീരത്തിൻ്റെ വിവിധ ഭാഗങ്ങളിൽ വ്യത്യസ്ത സമയങ്ങളിൽ കാണപ്പെടുന്നു.

‍

അർബുദവും കാൻസർ ചികിത്സയും നിങ്ങളുടെ ഹെമറ്റോപോയിറ്റിക് സ്റ്റെം സെല്ലുകളെ നശിപ്പിക്കും. രക്തകോശങ്ങളായി മാറുന്ന stem cells ആണ് ഹെമറ്റോപോയിറ്റിക് സ്റ്റെം സെല്ലുകൾ.അസ്ഥിമജ്ജ ശരീരത്തിലെ മൃദുവായ, സ്‌പോഞ്ചി ടിഷ്യുവാണ്, അതിൽ ഹെമറ്റോപോയിറ്റിക് സ്റ്റെം സെല്ലുകൾ അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു. മിക്ക അസ്ഥികളുടെയും മധ്യഭാഗത്താണ് ഇത് കാണപ്പെടുന്നത്. നിങ്ങളുടെ ശരീരത്തിലുടനീളം ചലിക്കുന്ന രക്തത്തിലും ഹെമറ്റോപോയിറ്റിക് സ്റ്റെം സെല്ലുകൾ കാണപ്പെടുന്നു. ഹെമറ്റോപോയിറ്റിക് സ്റ്റെം സെല്ലുകൾക്ക് കേടുപാടുകൾ സംഭവിക്കുമ്പോൾ, അവ ചുവന്ന രക്താണുക്കൾ, വെളുത്ത രക്താണുക്കൾ, പ്ലേറ്റ്ലെറ്റുകൾ എന്നിവയായി മാറില്ല.

‍

വ്യത്യസ്ത തരം ട്രാൻസ്പ്ലാൻറ്

‍

വ്യത്യസ്ത തരത്തിലുള്ള അസ്ഥിമജ്ജ / സ്റ്റെം സെൽ മാറ്റിവയ്ക്കൽ ഉണ്ട്. 2 പ്രധാന തരങ്ങൾ ഇവയാണ്:

‍

ഓട്ടോലോഗസ് ട്രാൻസ്പ്ലാൻറ് : ഓട്ടോലോഗസ് ട്രാൻസ്പ്ലാൻറിനുള്ള സ്റ്റെം സെല്ലുകൾ നിങ്ങളുടെ ശരീരത്തിൽ നിന്നാണ് വരുന്നത്. ചില സമയങ്ങളിൽ, ഉയർന്ന ഡോസ്, തീവ്രമായ കീമോതെറാപ്പി അല്ലെങ്കിൽ റേഡിയേഷൻ തെറാപ്പി ചികിത്സയിലൂടെ ക്യാൻസറിനെ ചികിത്സിക്കുന്നു. ഇത്തരത്തിലുള്ള ചികിത്സ നിങ്ങളുടെ സ്റ്റെം സെല്ലുകളെയും നിങ്ങളുടെ രോഗപ്രതിരോധ സംവിധാനത്തെയും നശിപ്പിക്കും. അതുകൊണ്ടാണ് ക്യാൻസർ ചികിത്സ ആരംഭിക്കുന്നതിന് മുമ്പ് ഡോക്ടർമാർ നിങ്ങളുടെ രക്തത്തിൽ നിന്നോ അസ്ഥിമജ്ജയിൽ നിന്നോ നിങ്ങളുടെ stem cells നീക്കം ചെയ്യുന്നത്.

‍

കീമോതെറാപ്പിക്ക് ശേഷം, സ്റ്റെം സെല്ലുകൾ നിങ്ങളുടെ ശരീരത്തിലേക്ക് തിരികെയെത്തുന്നു, നിങ്ങളുടെ രോഗപ്രതിരോധ സംവിധാനവും രക്തകോശങ്ങൾ ഉൽപ്പാദിപ്പിക്കാനും അണുബാധയെ ചെറുക്കാനുമുള്ള നിങ്ങളുടെ ശരീരത്തിൻ്റെ കഴിവ് പുനഃസ്ഥാപിക്കുന്നു. ഈ പ്രക്രിയയെ AUTO ട്രാൻസ്പ്ലാൻറ് അല്ലെങ്കിൽ സ്റ്റെം സെൽ റെസ്ക്യൂ എന്നും വിളിക്കുന്നു.

‍

അലോജെനിക് ട്രാൻസ്പ്ലാൻറ് : അലോജെനിക് ട്രാൻസ്പ്ലാൻറിനുള്ള സ്റ്റെം സെല്ലുകൾ ദാതാവ് എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്ന മറ്റൊരു വ്യക്തിയിൽ നിന്നാണ് വരുന്നത്. രോഗിക്ക് കീമോതെറാപ്പി അല്ലെങ്കിൽ റേഡിയേഷൻ തെറാപ്പിക്ക് ശേഷം ദാതാവിൻ്റെ stem cells രോഗിക്ക് നൽകും. ഇതിനെ ALLO ട്രാൻസ്പ്ലാൻറ് എന്നും വിളിക്കുന്നു.

‍

ALLO ട്രാൻസ്പ്ലാൻറ് സമയത്ത് പലർക്കും "ഗ്രാഫ്റ്റ്-വേഴ്സസ്-കാൻസർ സെൽ effect " ഉണ്ട്. അപ്പോഴാണ് പുതിയ സ്റ്റെം സെല്ലുകൾ ശരീരത്തിൽ നിലനിൽക്കുന്ന ക്യാൻസർ കോശങ്ങളെ തിരിച്ചറിഞ്ഞ് നശിപ്പിക്കുന്നത്. ക്യാൻസറിനെ ചികിത്സിക്കുന്നതിനുള്ള ALLO ട്രാൻസ്പ്ലാൻറുകളുടെ പ്രധാന മാർഗ്ഗമാണിത്.

‍

ALLO ട്രാൻസ്പ്ലാൻറിന് ആവശ്യമായ ഒരു ഘട്ടമാണ് donor match (ദാതാക്കളുടെ പൊരുത്തം) കണ്ടെത്തുന്നത്. ദാതാവിലെ ഹ്യൂമൻ ല്യൂക്കോസൈറ്റ് ആൻ്റിജൻസ് (HLA) എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്ന രക്ത പ്രോട്ടീനുകൾ നിങ്ങളുടേതുമായി വളരെ അടുത്ത് പൊരുത്തപ്പെടുന്നുണ്ടെങ്കിൽ അതിനെ donor match എന്ന് പറയുന്നു . ഈ പ്രക്രിയയെ HLA ടൈപ്പിംഗ് എന്ന് വിളിക്കുന്നു. ഒരേ മാതാപിതാക്കളിൽ നിന്നുള്ള സഹോദരങ്ങൾ പലപ്പോഴും മികച്ച പൊരുത്തമുള്ളവരാണ്, എന്നാൽ മറ്റൊരു കുടുംബാംഗമോ ബന്ധമില്ലാത്ത സന്നദ്ധപ്രവർത്തകനോ ഒരു പൊരുത്തവും ആകാം. നിങ്ങളുടെ ദാതാവിൻ്റെ പ്രോട്ടീനുകൾ നിങ്ങളുടേതുമായി അടുത്ത് പൊരുത്തപ്പെടുന്നെങ്കിൽ, ഗ്രാഫ്റ്റ്-വേഴ്സസ്-ഹോസ്റ്റ് ഡിസീസ് (GVHD) എന്ന ഗുരുതരമായ പാർശ്വഫലങ്ങൾ നിങ്ങൾക്ക് ഉണ്ടാകാനുള്ള സാധ്യത കുറവാണ്. ഈ അവസ്ഥയിൽ, ആരോഗ്യമുള്ള ട്രാൻസ്പ്ലാൻറ് കോശങ്ങൾ നിങ്ങളുടെ കോശങ്ങളെ ആക്രമിക്കുന്നു.

‍

Recovery

മജ്ജ മാറ്റിവയ്ക്കൽ ശസ്ത്രക്രിയയിൽ നിന്ന് എങ്ങനെ തിരിച്ചുവരാം .

മജ്ജ/stem cells മാറ്റിവയ്ക്കൽ ശസ്ത്രക്രിയയിൽ നിന്നുള്ള തിരിച്ചു വരവിനു വളരെ സമയമെടുക്കും. നിങ്ങളുടെ ട്രാൻസ്പ്ലാൻറ് ദിവസത്തിന് ശേഷമുള്ള തീവ്രമായ മെഡിക്കൽ നിരീക്ഷണത്തോടെ ആരംഭിക്കുന്ന വീണ്ടെടുക്കലിന് പലപ്പോഴും ഘട്ടങ്ങളുണ്ട്. നിങ്ങളുടെ ദീർഘകാല വീണ്ടെടുക്കൽ മുന്നോട്ട് പോകുമ്പോൾ, വരും മാസങ്ങളിലും വർഷങ്ങളിലും നിങ്ങൾ പതിവായി മെഡിക്കൽ ചെക്കപ്പ് ചെയ്യേണ്ടി വരും .

‍

പ്രാരംഭ കാലയളവിൽ, അണുബാധയുടെ ലക്ഷണങ്ങൾ നിരീക്ഷിക്കേണ്ടത് പ്രധാനമാണ്. നിങ്ങളുടെ ട്രാൻസ്പ്ലാൻറിനു മുമ്പ് ലഭിക്കുന്ന തീവ്രമായ കീമോതെറാപ്പി നിങ്ങളുടെ രോഗപ്രതിരോധ സംവിധാനത്തെ നശിപ്പിക്കുന്നു. ഇത് stem cells നെ നമ്മുടെ ശരീരം തന്നെ ആക്രമിച്ചു നശിപ്പിക്കാതിരിക്കാൻ ആണ് . ട്രാൻസ്പ്ലാൻറിനു ശേഷം പ്രതിരോധ സംവിധാനം വീണ്ടും പ്രവർത്തിക്കാൻ സമയമെടുക്കും. അതിനാൽ ട്രാൻസ്പ്ലാൻറ് കഴിഞ്ഞ് ഉടൻ തന്നെ അണുബാധയുണ്ടാകാനുള്ള സാധ്യത കൂടുതലാണ്.

‍